Σπανούδη, Σοφία

Ελληνίδα μουσικολόγος, μουσικοκριτικός και πιανίστα (Κωνσταντινούπολη 1879 - Αθήνα 1952). Γόνος παλιάς φαναριώτικης οικογένειας (ο πατέρας της Σταύρος Ιωαννίδης ήταν αντιπρόσωπος των Πατριαρχείων στην Υψηλή Πύλη), μετά την αποφοίτηση της από τη Ζάππειο Σχόλή σπούδασε πιάνο στη Δρέσδη με τη Λάουρα Ραπόλντι - Κάρερ, μαθήτρια του Λιστ, και αργότερα μουσικολογία με το Ζυλ Κομπαριέ στο Παρίσι, από όπου ξαναγύρισε στην Κωνσταντινούπολη γύρω στο 1908 για να παντρευτεί το 1910 τον Κωνσταντίνο Σπανούδη, διευθυντή και εκδότη της εφημερίδας Πρόοδος. Από τότε και για περισσότερα από 40 χρόνια, η Σ. ανάπτυξε μια πολύπλευρη δράση, που άλλοτε την οδηγεί στο σουλτανικό παλάτι ως καθηγήτρια πιάνου της κόρης του σουλτάνου και άλλοτε την ωθεί σε αγώνες σκληρούς και γόνιμους για εθνική ανεξαρτησία και γλωσσική και μουσική ανανέωση, που τη φέρνουν κοντά σε προσωπικότητες τόσο διαφορετικές, όσο ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Κωστής Παλαμάς και ο Μανώλης Καλομοίρης. Το 1922, μετά τη μικρασιατική καταστροφή, εγκατασταίνεται με την οικογένεια της στην Αθήνα, όπου, παράλληλα με μια έντονη κοινωνική και πνευματική δραστηριότητα (στο σπίτι της συγκεντρώνονταν η πνευματική και καλλιτεχνική ηγεσία της εποχής της), διδάσκει πιάνο στο Ελληνικό και το Εθνικό Ωδείο, δημοσιογραφεί ως μουσικοκριτικός σε πολλές εφημερίδες και περιοδικά της πρωτεύουσας και συμμετέχει ως μέλος στο συμβούλιο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Προσωπικότητα με έντονη αγωνιστική διάθεση, πληθωρική και ενθουσιώδης μέχρις υπερβολής, η Σ. στάθηκε μια από τις δεσπόζουσες γυναικείες μορφές του καιρού της. Φλογερή πατριώτισσα, ζει με πάθος τη Μεγάλη Ιδέα της ανάστασης του Γένους, στην οποία δεν παύει να πιστεύει ούτε και μετά το ξερίζωμα του μικρασιατικού ελληνισμού. Φανατική οπαδός της γλωσσικής επανάστασης, γίνεται από τους φλογερότερους κήρυκες της παλαμικής ποίησης και του δημοτικισμού. Τέλος, ενθουσιώδης υποστηρικτής της ελληνικής μουσικής αναγέννησης, αγωνίζεται με φανατισμό στο πλευρό του Μανώλη Καλομοίρη και της Εθνικής Μουσικής Σχολής, εμψυχώνοντας νέους Έλληνες καλλιτέχνες στην αρχή της σταδιοδρομίας τους ή σχολιάζοντας με το γλαφυρό και μαζί πληθωρικό ύφος των γραπτών της την επικαιρότητα μιας εποχής που πέρασε.